Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2006/66/ΕΚ σχετικά με τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές και τα απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών όσον αφορά τη διάθεση στην αγορά φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών που περιέχουν κάδμιο και προορίζονται για ασύρματα ηλεκτρικά εργαλεία»

[COM (2012) 136 final — 2012/0066 (COD)]

2012/C 229/27

Γενικός εισηγητής: ο κ. ZBOŘIL

Στις 16 Απριλίου 2012 και σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την:

Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2006/66/ΕΚ σχετικά με τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές και τα απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών όσον αφορά τη διάθεση στην αγορά φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών που περιέχουν κάδμιο και προορίζονται για ασύρματα ηλεκτρικά εργαλεία

COM(2012) 136 final — 2012/0066 (COD).

Στις 24 Απριλίου 2012, το Προεδρείο της ΕΟΚΕ ανέθεσε στο ειδικευμένο τμήμα «Γεωργία, ανάπτυξη της υπαίθρου, περιβάλλον» τις σχετικές προπαρασκευαστικές εργασίες.

Λόγω του επείγοντος χαρακτήρα των εργασιών, κατά την 481η σύνοδο ολομέλειας, της 23ης και 24ης Μαΐου 2012 (συνεδρίαση της 24ης Μαΐου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή όρισε γενικό εισηγητή τον κ. ZBOŘIL και υιοθέτησε με 121 ψήφους υπέρ, 6 κατά και 5 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1   Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή επιδοκιμάζει την Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2006/66/ΕΚ σχετικά με τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές και τα απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών όσον αφορά τη διάθεση στην αγορά φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών που περιέχουν κάδμιο και προορίζονται για ασύρματα ηλεκτρικά εργαλεία [COM(2012) 136 final της 26ης Μαρτίου 2012] και την αξιολόγηση αντικτύπου που επισυνάπτεται (SWD(2012) 66 final).

1.2   Η ΕΟΚΕ δεν θεωρεί πως η εκτίμηση αντικτύπου παρέχει επαρκώς αξιόπιστες ενδείξεις στις οποίες μπορούν να βασιστούν οι προτάσεις της Επιτροπής για τις ηλεκτρικές στήλες νικελίου – καδμίου (NiCd). Επισημαίνει ότι οι υβριδικές ηλεκτρικές στήλες νικελίου-μετάλλου δε θα χρησιμοποιηθούν σε ηλεκτρικά εργαλεία έως το 2015 και άρα δεν αποτελούν εμπορικά βιώσιμη εναλλακτική τεχνολογία ηλεκτρικών στηλών. Κατά συνέπεια μόνο μία σχετική τεχνολογία, αυτή των ιόντων λιθίου, θα είναι διαθέσιμη όταν εξαλειφθεί η εξαίρεση για τις ηλεκτρικές στήλες NiCd, πράγμα που αποτελεί δυνητικό εμπορικό κίνδυνο για τη βιομηχανία ηλεκτρικών εργαλείων.

1.3   Η ΕΟΚΕ συνιστά να υιοθετηθεί η πρόταση οδηγίας και να οριστεί η 31η Δεκεμβρίου 2015 ως ημερομηνία λήξης της προθεσμίας για την ενδεχόμενη διάθεση στην αγορά ηλεκτρικών στηλών που περιέχουν περισσότερο από 0,002 % καδμίου κατά βάρος, καθώς και να ληφθούν προβλέψεις για να επιτραπεί η εμπορική διάθεση των αδιάθετων συστοιχιών νικελίου-καδμίου για πέντε χρόνια μετά τη λήξη της προθεσμίας. Μετά το πέρας αυτής της περιόδου θα επιτρέπεται η διάθεση στην αγορά ηλεκτρικών στηλών που περιέχουν κάδμιο μόνον όταν χρησιμοποιούνται σε συστήματα έκτακτης ανάγκης και συστήματα συναγερμού, καθώς και σε ορισμένο ιατρικό εξοπλισμό.

1.4   Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι τηρείται η αρχή της αναλογικότητας σε αυτήν την πολύ ειδική διαδικασία λήψης απόφασης και στηρίζει τις προτάσεις της Επιτροπής. Συνιστά συνεπώς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο να υιοθετήσουν την πρόταση οδηγίας COM(2012) 136 final με τις τροποποιήσεις που προτείνονται στο σημείο 1.3.

1.5   Η ΕΟΚΕ συνιστά επίσης, να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες ανάλογες με την έννοια και την εμβέλεια που ορίζεται στην πρόταση οδηγίας. Κατά την εκχώρηση αυτών των αρμοδιοτήτων πρέπει να εξασφαλίζεται η διαφάνεια της διαδικασίας και η πλήρης ευθύνη όλων των παραγόντων που μεριμνούν για την υλοποίηση των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων της Επιτροπής. Η ΕΟΚΕ ζητά να ενεργούν οι αρμόδιες υπηρεσίες με διαφάνεια και να είναι υπόλογες για τις αποφάσεις που λαμβάνουν.

2.   Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής– περιγραφή του προβλήματος

2.1   Η οδηγία 2006/66/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 6ης Σεπτεμβρίου 2006, σχετικά με τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές και τα απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών η οποία καταργεί την οδηγία 91/157/ΕΟΚ, απαγορεύει τη διάθεση στην αγορά φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, συμπεριλαμβανομένων των ενσωματωμένων σε εφαρμογές, που περιέχουν περισσότερο από 0,002 % καδμίου κατά βάρος. Ωστόσο, οι φορητές ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές που χρησιμοποιούνται σε ασύρματα ηλεκτρικά εργαλεία έχουν εξαιρεθεί από την εν λόγω απαγόρευση.

2.2   Η Επιτροπή υπέβαλε την πρόταση αυτή διότι το άρθρο 4 παράγραφος 4 της οδηγίας για τις ηλεκτρικές στήλες απαιτεί από την Επιτροπή να επανεξετάζει την εξαίρεση από την απαγόρευση του καδμίου που προβλέπεται για φορητές ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές που χρησιμοποιούνται σε ασύρματα ηλεκτρικά εργαλεία (άρθρο 4 παράγραφος 3 στοιχείο γ)) και να υποβάλλει έκθεση, ενδεχομένως με σχετικές προτάσεις, με σκοπό την απαγόρευση του καδμίου στις ηλεκτρικές στήλες ή συσσωρευτές.

2.3   Τον Δεκέμβριο του 2010 υποβλήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έκθεση της Επιτροπής. Στην έκθεση συμπεραίνεται ότι δεν ήταν τότε σκόπιμο να υποβληθούν προτάσεις εξαίρεσης των φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών που χρησιμοποιούνται σε ασύρματα ηλεκτρικά εργαλεία, επειδή δεν υπήρχαν όλες οι τεχνικές πληροφορίες (ιδίως για το κόστος και τα οφέλη του καδμίου και των υποκατάστατών του) που θα στήριζαν μια τέτοια απόφαση.

2.4   Ορισμένα ενδιαφερόμενα μέρη τάχθηκαν υπέρ της κατάργησης της εξαίρεσης που αφορά τη χρήση ηλεκτρικών στηλών NiCd σε ασύρματα ηλεκτρικά εργαλεία, διότι θεωρούν ότι, σε μακροπρόθεσμη βάση, το οικονομικό κόστος θα είναι ελάχιστο και τα περιβαλλοντικά οφέλη σημαντικά. Άλλα μέλη εξέφρασαν την αντίθεσή τους στην κατάργηση της εξαίρεσης, υπογραμμίζοντας ότι δεν δικαιολογείται βάσει των σχετικών με τις οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις στοιχείων.

2.5   Σε γενικές γραμμές, οι διαβουλεύσεις αυτές επιβεβαίωσαν την ανάγκη συγκριτικής αξιολόγησης σε επίπεδο κύκλου ζωής, η οποία θα αποτελέσει μια σταθερή βάση για την ανάλυση κόστους-οφέλους. Η ανάλυση του κύκλου ζωής δεν κατέληξε σε ασφαλή συμπεράσματα σε σχέση με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των υφιστάμενων χημικών τύπων στήλης. Η εκτίμηση των επιπτώσεων της Επιτροπής καταλήγει στο συμπέρασμα ότι σε σύγκριση με το βασικό σενάριο, οι άλλες επιλογές άσκησης πολιτικής που σχετίζονται με κατάργηση της εξαίρεσης (άμεση κατάργηση ή κατάργηση το 2016) θα οδηγούσαν σε χαμηλότερο συνολικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, τόσο υπό το πρίσμα της αποφυγής εκπομπών καδμίου στο περιβάλλον, όσο και υπό το πρίσμα των συνολικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, εκτιμώμενων βάσει έξι περιβαλλοντικών δεικτών.

2.6   Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι σε περίπτωση καθυστερημένης κατάργησης της εξαίρεσης (το 2016), τα περιβαλλοντικά οφέλη θα ήταν κατά τι μικρότερα σε σχέση με την επιλογή της άμεσης κατάργησης, αλλά το κόστος θα ήταν πολύ χαμηλότερο σε σύγκριση με την επιλογή αυτή. Μερικοί ανακυκλωτές και κατασκευαστές ασύρματων ηλεκτρικών εργαλείων έχουν προβεί σε εκτιμήσεις κόστους και για τις δύο επιλογές που σχετίζονται με την κατάργηση της εξαίρεσης (στο εύρος των 40 - 60 εκατομμυρίων EUR στην περίπτωση της άμεσης κατάργησης και 33 εκατομμυρίων EUR στην περίπτωση της κατάργησης μέχρι το 2016). Είναι όμως αμφίβολο κατά πόσον όλες αυτές οι δαπάνες θα πρέπει να αποδοθούν στις περιπτώσεις κατάργησης της εξαίρεσης, δεδομένου ότι οι ποσότητες των ηλεκτρικών στηλών καδμίου σε ασύρματα ηλεκτρικά εργαλεία θα μειωθούν κατά 50 % μεταξύ των ετών 2013 και 2025.

2.7   Η Επιτροπή επισημαίνει ότι την περίοδο 2013-2025, ένα ασύρματο ηλεκτρικό εργαλείο εναλλακτικού χημικού τύπου στηλών θα κόστιζε, ανάλογα με την επιλογή του εναλλακτικού χημικού τύπου στήλης (υβριδίου νικελίου-μετάλλου ή ιόντων λιθίου), 0,8 EUR και 2,10 EUR αντιστοίχως περισσότερο εάν καταργείτο άμεσα η εξαίρεση και επιπλέον 0,4 EUR και 0,9 EUR αντιστοίχως, σε περίπτωση κατάργησης το 2016. Αυτά τα στοιχεία είναι ανακριβή. Η διαφορά του κόστους θα ήταν σημαντικά υψηλότερη.

2.8   Οι κοινωνικές επιπτώσεις και η διοικητική επιβάρυνση είναι περιορισμένες για όλες τις επιλογές άσκησης πολιτικής. Δεν αναμένεται να προκύψουν προβλήματα σχετικά με την τήρηση των διατάξεων.

2.9   Στην εκτίμηση επιπτώσεων συμπεραίνεται ότι σε περίπτωση καθυστερημένης κατάργησης της εξαίρεσης (το 2016), τα περιβαλλοντικά οφέλη θα ήταν κατά τι μικρότερα σε σχέση με την επιλογή της άμεσης κατάργησης, αλλά το κόστος θα ήταν πολύ χαμηλότερο. Δεδομένου ότι η κατάργηση της εξαίρεσης το 2016 θα είχε σχεδόν το ίδιο επίπεδο αποτελεσματικότητας σε υψηλότερη απόδοση σε σύγκριση με την άμεση κατάργηση, η επιλογή αυτή είναι προτιμότερη. Η υφιστάμενη για τη χρήση αυτή εξαίρεση θα πρέπει να εξακολουθήσει να ισχύει μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2015, προκειμένου να επιτρέψει στη βιομηχανία να προσαρμόσει περαιτέρω τις σχετικές τεχνολογίες.

3.   Γενικές και ειδικές παρατηρήσεις

3.1   Μετά από έρευνα και λαμβανομένων υπόψη διάφορων συσχετισμών, κλάδων και δεδομένων, η Επιτροπή προτείνει να συνεχιστεί η παραγωγή και η χρήση ηλεκτρικών στηλών που περιέχουν περισσότερο από 0,002 % καδμίου κατά βάρος σε ασύρματα ηλεκτρικά εργαλεία έως το τέλος του 2015.

3.2   Από την έρευνα προκύπτει σαφώς ότι πρόκειται για λύση, καθώς δεν επιβαρύνεται αισθητά το περιβάλλον ενώ δεν απειλείται καθόλου η ανθρώπινη υγεία. Είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι η πρόταση της Επιτροπής δεν αναφέρεται καθόλου στην Έκθεση στοχοθετημένης εκτίμησης κινδύνου (TRAR) για το κάδμιο που πραγματοποίησε η ΕΕ ή στην επακόλουθη Στρατηγική μείωσης κινδύνου που συμπέραινε πως δεν απαιτούνται πρόσθετα μέτρα για τις στήλες νικελίου-καδμίου στα ηλεκτρικά εργαλεία.

3.3   Υπό το πρίσμα της προστασίας του καταναλωτή, είναι αυτονόητο ότι οι ισχύουσες διατάξεις πρέπει να τηρούνται, καθώς και ότι τα προϊόντα με ηλεκτρικές στήλες που περιέχουν κάδμιο πρέπει και στο μέλλον να φέρουν ανάλογη επισήμανση. Τα ίδια ισχύουν και όσον αφορά την προστασία των εργαζομένων κατά την κατασκευή ηλεκτρικών στηλών, καθώς και όσον αφορά τις ισχύουσες διατάξεις προστασίας στους χώρους εργασίας. Επιπλέον, η παραγωγή ηλεκτρικών στηλών που περιέχουν κάδμιο θα συνεχίζεται για ορισμένα ιατρικά εργαλεία και ηλεκτρονικά συστήματα έκτακτης ανάγκης. Σύμφωνα με την εκτίμηση του αντικτύπου, λαμβάνονται υπόψη οι κίνδυνοι που απορρέουν σαφώς από την άρση της απαγόρευσης της χρήσης ηλεκτρικών στηλών που περιέχουν περισσότερο από 0,002 % καδμίου κατά βάρος.

3.4   Κατά συνέπεια η ΕΟΚΕ συνιστά να επιβληθεί η απαγόρευση αυτή από την 31η Δεκεμβρίου 2018 και μετά.

3.5   Η ΕΟΚΕ συνιστά επίσης, να εκχωρηθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες ανάλογες με την έννοια και την εμβέλεια που ορίζεται στην πρόταση οδηγίας. Κατά την εκχώρηση αυτών των αρμοδιοτήτων πρέπει να εξασφαλίζεται η διαφάνεια της διαδικασίας και η πλήρης ευθύνη όλων των παραγόντων που μεριμνούν για την υλοποίηση των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων της Επιτροπής.

3.6   Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι στην παρούσα στιγμή οι συστοιχίες στηλών για τα ηλεκτρικά εργαλεία προέρχονται κυρίως από τρίτες χώρες, αλλά πολλά επώνυμα ηλεκτρικά εργαλεία κατασκευάζονται στην ΕΕ. Κατά τη γνώμη της, δεν είναι καταρχήν επιθυμητό να αυξάνεται δυσανάλογα το κόστος που συνεπάγεται για τους καταναλωτές η προμήθεια αυτής της τεχνολογίας και των ασύρματων ηλεκτρικών εργαλείων με ενσωματωμένες ή φορητές ηλεκτρικές στήλες που περιέχουν περισσότερο από 0,002 % καδμίου κατά βάρος.