Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων συντροφιάς»

[COM(2012) 89 final — 2012/0039 (COD)]

«Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ όσον αφορά τους όρους υγειονομικού ελέγχου που διέπουν το εμπόριο στο εσωτερικό της Ένωσης και τις εισαγωγές στην Ένωση σκύλων, γατών και νυφιτσών»

[COM(2012) 90 final — 2012/0040 (COD)]

2012/C 229/23

Εισηγητής: ο κ. Νικόλαος ΛΙΟΛΙΟΣ

Στις 16 Μαρτίου 2012 το Συμβούλιο και στις 13 Μαρτίου 2012 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισαν, βάσει των άρθρων 43(2), 168(4) και 304 της ΣλΕΕ, να ζητήσουν τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων συντροφιάς

COM(2012) 89 final — 2012/0039 (COD)

και την

Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ όσον αφορά τους όρους υγειονομικού ελέγχου που διέπουν το εμπόριο στο εσωτερικό της Ένωσης και τις εισαγωγές στην Ένωση σκύλων, γατών και νυφιτσών

COM(2012) 90 final — 2012/0040 (COD).

Το ειδικευμένο τμήμα «Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη, περιβάλλον», στο οποίο ανατέθηκαν οι σχετικές προπαρασκευαστικές εργασίες, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 11 Μαΐου 2012.

Κατά την 481η σύνοδο ολομέλειας, της 23ης και 24ης Μαΐου 2012 (συνεδρίαση της 23ης Μαΐου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση με 155 ψήφους υπέρ, 2 κατά και 9 αποχές.

1.   Συμπεράσματα

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει την ανάγκη για την κατάργηση και αντικατάσταση του κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 998/2003 ο οποίος ρυθμίζει θέματα που αφορούν στις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων συντροφιάς για τους εξής λόγους.

1.1   Η προστασία της δημόσιας υγείας είναι πρωταρχικός στόχος και η θέσπιση κανόνων σε δραστηριότητες όπως οι μη εμπορικές μετακινήσεις ζώων συντροφιάς οδηγούν προς την επίτευξη αυτού. Με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για κατάργηση και αντικατάσταση του κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 998/2003 προβλέπονται οι υγειονομικοί όροι και οι κανόνες περί σήμανσης, ελέγχου και μέτρων προφύλαξης κατά τις μετακινήσεις αυτές και ταυτόχρονα ευθυγραμμίζεται ο κανονισμός (ΕΚ) αριθμ. 998/2003 με τα άρθρα 290 και 291 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιτρέποντας παρεκκλίσεις, με την παροχή εξουσίας στην Επιτροπή για την έκδοση κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, οι οποίες αίρουν τυχόν εμπόδια σε αυτές τις μεταφορές.

1.2   Οι τροποποιήσεις που έπρεπε να γίνουν στους υγειονομικούς όρους που καθορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθμ. 998/2003 αλλά και το γεγονός ότι ο κανονισμός για τις μη εμπορικές μεταφορές ζώων συντροφιάς πρέπει να είναι αρκούντως σαφής και προσιτός στον απλό πολίτη επιβεβαιώνουν την αναγκαιότητα της κατάργησης και αντικατάστασής του.

1.3   Ένα επίσης σημαντικό σημείο είναι η λήξη της μεταβατικής περιόδου των οκτώ ετών του άρθρου 4 παρ. 1 περί της μεθόδου αναγνώρισης των ζώων συντροφιάς. Δημιουργείται η ανάγκη να διευκρινίζεται πλέον με σαφήνεια για τον απλό πολίτη το καθεστώς που θα ισχύει στο εξής και αυτό οδηγεί επίσης στην αντικατάσταση του κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 998/2003.

1.4   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η Επιτροπή με την πρόταση για κατάργηση και αντικατάσταση του κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 998/2003, σκιαγραφεί πλήρως το πλαίσιο στο οποίο ορίζονται οι μη εμπορικές μετακινήσεις ζώων συντροφιάς. Οι μετακινήσεις των πολιτών που επιλέγουν να συνοδεύονται από ζώα αναψυχής θα γίνεται με σαφέστερους όρους και, τηρώντας αυτούς, με ασφάλεια για τη δημόσια υγεία.

1.5   Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι, για λόγους συνοχής, είναι σκόπιμο να τροποποιηθεί η οδηγία του Συμβουλίου 92/65/ΕΟΚ προκειμένου οι παραπομπές στον κανονισμό (ΕΚ) αριθμ. 998/2003 να αντικατασταθούν με παραπομπές στην υπό εξέταση ρύθμιση.

2.   Ιστορικό

2.1   Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθμ. 998/2003 έθετε το χρονικό όριο στη μεταβατική περίοδο ενός συστήματος αναγνώρισης του σκύλου, γάτας και νυφίτσας συντροφιάς. Η εκπνοή του χρόνου και η ανάγκη για πλήρη ευθυγράμμιση του κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 998/2003 με τη Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και οι εξελίξεις σε υγειονομικά δεδομένα και νέες απαιτήσεις που αφορούν στις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις, που είναι σε ευθεία γραμμή με την ανάγκη για διευκόλυνση των μετακινήσεων και των πολιτών που τα συνοδεύουν, και η προσπάθεια για την κατάρτιση νομοθεσίας αρκούντως σαφούς και προσιτής σε αυτούς, οδήγησαν στην πρόταση της Επιτροπής για κατάργηση και αντικατάσταση του (ΕΚ) αριθμ. 998/2003.

2.2   Η Επιτροπή υπέβαλε επίσης πρόταση τροποποίησης της οδηγίας του Συμβουλίου 92/65/ΕΟΚ προκειμένου οι παραπομπές στον κανονισμό (ΕΚ) αριθμ. 998/2003 να αντικατασταθούν με παραπομπές στην υπό εξέταση ρύθμιση.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1   Οι μεταδοτικές στον άνθρωπο ασθένειες των ζώων συντροφιάς επέβαλαν τον έλεγχο και την μεταφορά ζώων υπό όρους ώστε να επιτυγχάνεται η απαραίτητη ασφάλεια για τη δημόσια υγεία. Χάρη στη βελτίωση της κατάστασης στην Ένωση όσον αφορά στη λύσσα, το καθεστώς υπό το οποίο ζώα συντροφιάς μετακινούνταν για μη εμπορικούς λόγους μεταβλήθηκε. Στην πρόταση του κανονισμού αποσαφηνίζεται το καθεστώς και οι διαδικασίες που θα τηρούνται.

3.2   Η εφαρμογή εμβολιασμών κατά της λύσσας έχει μεταβάλει σημαντικά την επιδημιολογία της νόσου. Σε συνδυασμό με τις επιστημονικές απόψεις για την ανοσοποίηση των ζώων συντροφιάς ο κανονισμός θέτει μέτρα προφύλαξης για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί η μετακίνηση των ζώων συντροφιάς ακόμη και υπό παρεκκλίνοντες όρους προς διευκόλυνση των μετακινήσεων, θέτοντας πρώτα τις προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση αυτών των παρεκκλίσεων και τα μέτρα προφύλαξης που θα πρέπει να λαμβάνονται.

3.3   Οι κατάλογοι των ζώων που καταρτίζονται περιλαμβάνουν όλα τα ζώα που δυνητικά μετακινούνται πλην αυτών που η μετακίνησή τους καλύπτεται από διατάξεις οδηγιών της ΕΕ. Όσον αφορά εθνικούς κανόνες, αυτοί πρέπει να επιτρέπουν την ευχερέστερη μετακίνηση των ζώων που χαρακτηρίζονται εξ ορισμού ως συντροφιάς σε σχέση με αυτά που μετακινούνται για εμπορικούς σκοπούς.

3.4   Εκτός από τη λύσσα υπάρχουν και άλλες ασθένειες που απειλούν τη δημόσια υγεία. Η απαίτηση για έγγραφα αναγνώρισης περιορίζει τους κινδύνους μετάδοσης καθώς η διαδικασία φέρνει σε επαφή άτομα εξειδικευμένα στα ζώα. Πιστοποιείται έτσι η κατάσταση της υγείας τους και υπάρχει ένα τεκμήριο για το αν η μετακίνηση γίνεται με ασφάλεια στον ευρωπαϊκό χώρο ή προς αυτόν.

3.5   Σημαντικό στοιχείο είναι η διατήρηση ως μόνου τρόπου αναγνώρισης των σκύλων, γατών και νυφιτσών αποκλειστικά με εμφύτευση αποκριτή πομποδέκτη και η παύση της σήμανσης με δερματοστιξία στο εξής, η οποία είναι αποδεκτή μέθοδος αναγνώρισης μόνο στα ήδη σεσημασμένα με αυτό τον τρόπο ζώα.

3.6   Τα ζώα που σημαίνονται μπορούν ευκολότερα να ελέγχονται για τη τήρηση των προληπτικών υγειονομικών μέτρων για την αποτροπή νόσησης. Τα μέτρα αυτά καταστρώνονται σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας και την αρχή της αναλογικότητας σε κράτη μέλη αλλά και έπειτα από κατηγοριοποίηση όταν συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι και σε ομάδες αυτών, μετά από έγκυρα επιστημονικά στοιχεία. Δημιουργείται έτσι μία κοινή δράση για την αντιμετώπιση κινδύνων για τη δημόσια υγεία.

4.   Ειδικές παρατηρήσεις

4.1   Αν και το παρεχόμενο επίπεδο της επιστημονικής κατάρτισης των ανθρώπων που ασχολούνται σήμερα με τα ζώα συντροφιάς είναι αρκούντως υψηλό και οι παρεχόμενες υπηρεσίες μπορούν να διασφαλίσουν την υγεία των ζώων συντροφιάς και συνεπώς να διαφυλάξουν τη δημόσια υγεία, η επαγρύπνηση θα πρέπει να είναι συνεχής ώστε να αποτραπεί οποιαδήποτε μετάδοση ασθενειών. Ο κανονισμός θέτοντας όρους στη μη εμπορική μετακίνηση διασφαλίζει την ασφάλεια από κινδύνους διαφόρων ασθενειών.

4.2   Εισάγει όμως και τη δυνατότητα παρεκκλίσεων προς διευκόλυνση των μετακινήσεων και προτείνει αναθεώρηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 998/2003, ειδικότερα όσον αφορά εξουσίες των κατ’ εξουσιοδότηση και των εκτελεστικών πράξεων. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την άρση αδικαιολόγητων εμποδίων στις μεταφορές με την επιφύλαξη ότι επικυρωμένα επιστημονικά στοιχεία θα λαμβάνονται υπόψη και η Επιτροπή θα προβαίνει στις δέουσες διαβουλεύσεις με εμπειρογνώμονες για τη υιοθέτηση των παρεκκλίσεων ώστε να αντιμετωπίζονται ιδιαίτερες περιπτώσεις μη εμπορικής μετακίνησης ζώων συντροφιάς και αναφορικά με τους υγειονομικούς όρους και κανόνες και με τη μορφή των συνοδευτικών εγγράφων.

4.3   Πρέπει όμως να εξεταστεί αν τηρούνται τα προβλεπόμενα χρονικά όρια ισχύος αυτών. Η πρόταση περιγράφει την ανάκληση των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων μετά από διατύπωση αντίρρησης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εντός δύο μηνών ή, σε παράταση αυτών, άλλων δυο μηνών. Δεδομένου όμως ότι θέματα δημόσιας υγείας είναι αρκούντως σημαντικά, θα πρέπει να υπάρχει σαφής οριοθέτηση της διάρκειας της εξουσιοδότησης όπως προβλέπεται και στη Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε ο έλεγχος της επιτροπής να γίνεται πιο αποτελεσματικός και το δικαίωμα ανάκλησης να αποτελεί πρόσθετη δικλείδα ασφαλείας.

4.4   Στην έκδοση καταλόγου τρίτων χωρών ή εδαφών στα οποία αποδεικνύεται ότι λόγω εφαρμογής ισοδύναμων κανόνων με κράτη μέλη μπορούν να ισχύσουν παρεκκλίσεις θα πρέπει η Επιτροπή να στηρίζει την επιλογή της σε εγγυήσεις από τις υγειονομικές αρχές των χωρών αυτών. Είναι θεμιτό να μετακινούνται τα ζώα συντροφιάς και αναψυχής εύκολα και χωρίς εμπόδια και πολύπλοκες διαδικασίες αλλά πρωτίστως πρέπει να διασφαλίζεται η δημόσια υγεία.

4.5   Αν οι διαδικασίες για την εκτροπή από τους τυπικούς όρους μετά την λήψη των απαραίτητων εγγυήσεων από τρίτες χώρες ή μέρη αυτών καταλήγουν να είναι διοικητικά πολύπλοκες, χρονοβόρες ή δαπανηρές, είναι προτιμότερο να τηρούνται οι καθιερωμένες οδηγίες με την αποφυγή καταφυγής σε παρεκκλίσεις καθώς αυτό δεν θα αντιστάθμιζε τον κίνδυνο που θα είχαμε κατά την μετακίνηση.

4.6   Κατά την ίδια προσέγγιση, και η μετακίνηση ανεμβολίαστων ζώων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ εγκυμονεί κινδύνους. Ο κανονισμός ορίζει τις διαδικασίες και η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η τήρησή τους είναι ουσιώδης για την αποτροπή οποιασδήποτε πιθανότητας μετάδοσης ασθενειών. Κατά την άσκηση της εξουσίας έκδοσης κατ’ εξουσιοδότησης πράξεων υπό των όρων που τίθενται στον κανονισμό η Επιτροπή θα πρέπει να συνεκτιμά ότι ο διοικητικός φόρτος και η σχέση αιτίας-αιτιατού θα αντισταθμίζει τον κίνδυνο που αναλαμβάνεται από την μετακίνηση.

4.7   Η έκδοση εγγράφων αναγνώρισης για μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις είναι ουσιαστικής σημασίας. Σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση του συστήματος καταγραφής και παρακολούθησης των ζώων είναι και η καθιέρωση του συστήματος σήμανσης με εμφύτευση αποκριτή πομποδέκτη.

4.8   Η εμφύτευση του πομποδέκτη πρέπει να γίνεται από κτηνιάτρους ώστε να δίνεται η ευκαιρία, μέσω της επιστημονικής κατάρτισης των διενεργούντων την εμφύτευση, να αναγνωρίζονται και να ταυτοποιούνται νόσοι στα ζώα που πραγματοποιείται η εμφύτευση και να συμπληρώνεται στη συνέχεια το έγγραφο αναγνώρισης. Οι πληροφορίες που ζητούνται να συμπληρωθούν στα έγγραφα αναγνώρισης απαιτούν την επιστημονική γνώση του εξουσιοδοτημένου από την αρμόδια αρχή κτηνιάτρου για το σκοπό αυτό.

4.9   Με την συνεχή εφαρμογή από τα κράτη μέλη της διαδικασίας σήμανσης και καταγραφής, ενημερώνονται βάσεις δεδομένων που δίνουν σημαντικές πληροφορίες για τη επιδημιολογική κατάσταση μιας χώρας, την πρόοδο των προγραμμάτων εμβολιασμού και την πυκνότητα και κατανομή ζώων καθώς και τις μετακινήσεις αυτών.

4.10   Οι έλεγχοι εγγράφων, ταυτότητας και φυσικοί έλεγχοι που διενεργούνται στις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων συντροφιάς σε ένα κράτος μέλος από άλλο κράτος μέλος ή τρίτη χώρα ή έδαφος είναι ουσιώδους σημασίας και θα πρέπει να διενεργούνται ανελλιπώς και από προσωπικό που έχει λάβει την κατάλληλη ενημέρωση για τη διαδικασία και τη σημαντικότητα αυτών.

4.11   Σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με τις διαδικασίες που προβλέπονται για την τήρηση των υγειονομικών όρων και των κανόνων που αφορούν στη μετακίνηση των ζώων συντροφιάς, εκτός από τις διαδικασίες που προβλέπει η πρόταση του κανονισμού, θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα να ενημερωθούν οι υγειονομικές υπηρεσίες του εδάφους αποστολής προς διερεύνηση της πιθανότητας ασυνέπειας με τον κανονισμό και σε άλλα περιστατικά.

4.12   Η θανάτωση του ζώου που αποφασίζεται μετά από εμπεριστατωμένη άποψη περί της αδυναμίας επιστροφής ή απομόνωσής του θα μπορούσε να αποτελεί και ενέργεια υποδεικνυόμενη από ειδικούς που θα κρίνουν ότι η επιστροφή ή η απομόνωση, εκτός από δύσκολη εγκυμονεί και επιπρόσθετους κινδύνους.