Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση των οδηγιών 2000/60/ΕΚ και 2008/105/ΕΚ όσον αφορά τις ουσίες προτεραιότητας στον τομέα της πολιτικής των υδάτων»

[COM(2011) 876 τελικό — 2011/0429 (COD)]

2012/C 229/22

Εισηγήτρια: η κ. LE NOUAIL MARLIERE

Στις 14 και στις 22 Φεβρουαρίου 2012, και σύμφωνα με το άρθρο 192, παρ. 1, της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, αντίστοιχα, αποφάσισαν να ζητήσουν γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα την

Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση των οδηγιών 2000/60/ΕΚ και 2008/105/ΕΚ όσον αφορά τις ουσίες προτεραιότητας στον τομέα της πολιτικής των υδάτων

COM(2011) 876 τελικό — 2011/0429 (COD).

Το ειδικευμένο τμήμα «Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη, περιβάλλον», στο οποίο ανατέθηκαν οι σχετικές προπαρασκευαστικές εργασίες, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 11 Μαΐου 2012.

Κατά την 481η σύνοδο ολομέλειας, της 23ης και 24ης Μαΐου 2012 (συνεδρίαση της 23ης Μαΐου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε την ακόλουθη γνωμοδότηση με 135 ψήφους υπέρ, 15 κατά και 14 αποχές.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1   Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την υπό εξέταση πρόταση οδηγίας διότι επεκτείνει τον κατάλογο των ουσιών προτεραιότητας και αυτόν των επικίνδυνων ουσιών προτεραιότητας, με βάση την πληρέστερη επιλογή που προτείνεται στην ανάλυση του αντικτύπου (1).

1.2   Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τον νέο μηχανισμό που προτείνει η Επιτροπή και ο οποίος παρέχει τη δυνατότητα της συλλογής, για λόγους ελέγχου, στοχοθετημένων δεδομένων υψηλού επιπέδου σχετικά με την συγκέντρωση των εν λόγω ουσιών στα ύδατα, και ιδιαίτερα των αναδυόμενων ρυπογόνων ουσιών και των ουσιών για τις οποίες η ποιότητα των διαθέσιμων δεδομένων παρακολούθησης δεν επαρκεί για τη διεξαγωγή των κατάλληλων εκτιμήσεων επικινδυνότητας. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο νέος αυτός μηχανισμός θα ευνοήσει τη συλλογή του τύπου αυτού δεδομένων σε όλες τις λεκάνες απορροής ποταμών της ΕΕ και θα επιτρέψει τη διατήρηση του κόστους των σχετικών ελέγχων σε λογικά επίπεδα.

1.3   Η ΕΟΚΕ υποδεικνύει, εντούτοις, να συμπεριληφθεί στην εν λόγω πρόταση, έστω και δοκιμαστικά, και η πρόβλεψη της διεξαγωγής ειδικών αναλύσεων σχετικά με θέματα τα οποία δεν μπορούν ακόμη να ελεγχθούν επαρκώς, όπως:

1.4   Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι, για την αποτελεσματική εφαρμογή της οδηγίας-πλαίσιο για τα ύδατα, η πρόταση θα πρέπει να συμπληρωθεί κατάλληλα με αναφορές σε ορθές πρακτικές στον τομέα της διαχείρισης των περιοχών λεκάνης απορροής ποταμού.

1.5   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι ο μόλυβδος και το νικέλιο, όντας ανθεκτικές και βιοσυσσωρεύσιμες ουσίες, θα πρέπει να καταχωριστούν στις επικίνδυνες ουσίες προτεραιότητας (ΕΟΠ) και να υιοθετηθεί γι' αυτές ο στόχος της εξάλειψης των απορρίψεών τους κατά τα προσεχή 20 χρόνια, ακόμη και εάν το συνεπαγόμενο κόστος της εξάλειψης κάθε απόρριψης κρίνεται ιδιαίτερα υψηλό.

1.6   Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι για να μπορέσει να διασφαλιστεί η προστασία των υδάτινων πόρων και να προσδιοριστούν τόσο τα προβλήματα, όσο και τα πλέον κατάλληλα μέτρα για την επίλυσή τους, όπως επίσης και το κόστος τους, χρειάζεται απαραιτήτως η στήριξη και η συμμετοχή του κοινού. Δίχως την στήριξη του κοινού, τα κανονιστικά μέτρα θα αποτύχουν. Η κοινωνία των πολιτών έχει καθοριστικό ρόλο να διαδραματίσει στην ορθή εφαρμογή της οδηγίας-πλαίσιο για τα ύδατα (ΟΠΥ) και στην παροχή βοήθειας στις κυβερνήσεις προκειμένου να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών πτυχών που πρέπει να συνυπολογισθούν (3).

1.7   Η ΕΟΚΕ επιμένει ότι τα ύδατα πρέπει να είναι σε καλή κατάσταση από οικολογική και χημική άποψη και ότι πρέπει να προστατεύονται η ανθρώπινη υγεία, ο εφοδιασμός σε νερό, τα φυσικά οικοσυστήματα και η βιοποικιλότητα (4).

1.8   Η ΕΟΕΚ υπογραμμίζει ότι η νέα οδηγία θα πρέπει να απλοποιεί και να εξορθολογίζει τις υποχρεώσεις των κρατών μελών στον τομέα της υποβολής των αποτελεσμάτων.

2.   Εισαγωγή

2.1   Η υπό εξέταση πρόταση οδηγίας αποσκοπεί στην τροποποίηση των οδηγιών 2000/60/ΕΚ και 2008/105/ΕΚ σχετικά με τις ουσίες προτεραιότητας στον τομέα των υδάτων (εξαιρουμένου του θαλάσσιου περιβάλλοντος), σύμφωνα με τα όσα ορίζει η οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα, δηλαδή:

2.2   Η συγκεκριμένη επανεξέταση διεξήχθη με τη βοήθεια ομάδας εργασίας και αφού προηγήθηκαν ευρείες διαβουλεύσεις με εμπειρογνώμονες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών, των ενδιαφερόμενων μερών (επαγγελματικές συνδικαλιστικές οργανώσεις και ΜΚΟ), καθώς και της επιστημονικής επιτροπής για την υγεία και τους περιβαλλοντικούς κινδύνους (SCHER).

2.3   Μετά τη λήξη των εν λόγω εργασιών και τη διεξαγωγή της ανάλυσης αντικτύπου (βλ. SEC[2011] 1547 final) που πραγματοποιήθηκε για το σκοπό αυτό, ο κατάλογος των 33 ουσιών προτεραιότητας διευρύνθηκε σε 48 στην υπό εξέταση πρόταση οδηγίας, καθώς υιοθετήθηκε η πληρέστερη επιλογή που προτείνεται στην ανάλυση αντικτύπου.

2.4   Στόχος της πρότασης οδηγίας είναι η διασφάλιση της καλής χημικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων, δηλ. η συμμόρφωσή τους με τα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος που παρατίθενται στο Παράρτημα ΙΙ της πρότασης οδηγίας, ήτοι:

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1   Η ΕΟΚΕ είναι σαφώς πεπεισμένη ότι το νερό δεν είναι αποκλειστικά προϊόν κατανάλωσης, αλλά και πολύτιμος φυσικός πόρος, καίριας σημασίας για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενεές. Για τον λόγο αυτό, και δεδομένου ότι στο σύνολο της ΕΕ χρησιμοποιούνται πολλές ρυπογόνες ουσίες, είναι σκόπιμο να υιοθετηθούν εναρμονισμένα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος (ΠΠΠ) στο επίπεδο της ΕΕ για τις εν λόγω ουσίες.

3.2   Η περίπτωση των ανθεκτικών, βιοσυσσωρεύσιμων και τοξικών ουσιών (ΑΒΤ) θέτει ιδιαίτερο πρόβλημα για τον λόγο ότι πρόκειται για έμμονες, απανταχού παρούσες ουσίες, ικανές να μεταφέρονται σε μεγάλες αποστάσεις, καθολικά ανιχνεύσιμες στο περιβάλλον. Οι ουσίες αυτές συνήθως κατατάσσονται στις ΕΟΠ. Καθώς η παρουσία τους υπάρχει κίνδυνος να επισκιάσει την βελτίωση της ποιότητας των υδάτων που επιτυγχάνεται σε σχέση με άλλες ουσίες, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάζουν χωριστά τις επιπτώσεις των ΑΒΤ στη χημική κατάσταση των υδάτων.

3.3   Η εφαρμογή της οδηγίας βασίζεται στα σχέδια διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού και, εν τέλει, στα κράτη μέλη. Στο πλαίσιο αυτό, μολονότι η Επιτροπή αναφέρεται σε ενδεικτικές περιπτώσεις και διαπιστώνει μία συνολική βελτίωση του ελέγχου και της μετάδοσης των πληροφοριών, καθίσταται παράλληλα σαφές ότι τα κράτη μέλη δεν βρίσκονται όλα στο ίδιο επίπεδο (5). Από αυτή την άποψη, συνεπώς, η οδηγία παρουσιάζει περιθώρια βελτίωσης.

4.   Ιδιαίτερες παρατηρήσεις

4.1   Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στηρίζει το νομικό πλαίσιο της οδηγίας περισσότερο στην έννοια της επικινδυνότητας παρά σε αυτήν του κινδύνου και, κατά συνέπεια, το σχέδιο οδηγίας απαριθμεί ουσίες για τις οποίες ισχύει μία μέγιστη επιτρεπόμενη συγκέντρωση και όχι ουσίες, παρούσες στο υδάτινο περιβάλλον, η αλληλεπίδραση των οποίων με άλλες ουσίες ενδέχεται να εγκυμονεί κινδύνους ακόμη και όταν η συγκέντρωσή τους είναι χαμηλή:

4.2   Το νικέλιο και ο μόλυβδος έχουν συμπεριληφθεί στον κατάλογο των ουσιών προτεραιότητας, αλλά δεν έχουν καταχωριστεί στις επικίνδυνες ουσίες προτεραιότητας (ΕΟΠ):

(1)  SEC(2011) 1547 final.

(2)  Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, EEA Technical Report, no 8/2011 – «Hazardous substances in Europe’s fresh and marine waters, an overview» (http://www.eea.europa.eu/publications/hazardous-substances-in-europes-fresh).

(3)  ΕΕ. C 224 της 30.8.2008, σ. 67 και ΕΕ C 97 της 28/4/2007, σ. 3.

(4)  ΕΕ. C 248 της 25.08.2011, σ. 1

(5)  Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο - Προς την αειφόρο διαχείριση του νερού στην Ευρωπαϊκή Ένωση, COM(2007) 128 final· Έκθεση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, COM(2009) 156 final.

(6)  EEA Technical Report, no 8/2011.