18.12.2012   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 391/21

—

εκφράζει την πεποίθησή της ότι είναι επιτακτική ανάγκη, από οικονομικής και κοινωνικής άποψης, η προαγωγή της προσαρμογής των παράκτιων περιφερειών, δεδομένου και του μεγαλύτερου κόστους που συνεπάγεται η αδράνεια και παρά τη συνέχιση της κρίσης δημόσιου χρέους χρεών σε ορισμένες χώρες της ευρωζώνης· υποστηρίζει, ωστόσο, ότι η μελλοντική ευρωπαϊκή στρατηγική προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή πρέπει να είναι αρκετά διεξοδική έτσι ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της κάθε περιφέρειας·

—

αναγνωρίζει ότι αποκτά ουσιαστική σημασία η Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών (ΟΔΠΖ) ως μέσο διευκόλυνσης της ενσωμάτωσης των πολιτικών στις παράκτιες περιοχές, ιδίως για όσα ζητήματα που δεν έχουν ακόμα διευθετηθεί πλήρως, όπως η διάβρωση του εδάφους, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και οι οικολογικές υποδομές. Επίσης, με την ΟΔΠΖ ενθαρρύνεται η περιφερειακή συνεργασία των τοπικών φορέων μέσω π.χ. πρωτοβουλιών όπως η Χάρτα της Σαρδηνίας για τη Λεκάνη της Μεσογείου·

—

Επισημαίνει την ώθηση που θα μπορούσε να δώσει η χρήση μέσων ικανών να αξιολογούν τόσο το κόστος όσο και τα οφέλη της προσαρμογής στις τοπικές και περιφερειακές διαδικασίες που ακολουθούνται για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των επιτόπιων παρεμβάσεων, και να δημιουργήσει παράλληλα κατάλληλες συνθήκες για την εκπόνηση οικονομικά αποδοτικότερων στρατηγικών·

—

επαναλαμβάνει ότι κρίνει καθ' όλα σκόπιμη την τακτική συμμετοχή της σε διαβουλεύσεις επί των διαπραγματεύσεων σε επίπεδο ΕΕ, αλλά και παγκοσμίως, για το κλίμα και άρα επιθυμεί: α) τη συμμετοχή της σε μια ευρωπαϊκή ομάδα εργασίας για την προσαρμογή, η οποία θα επικεντρώνεται σε περιοχές με μόνιμα μειονεκτήματα (συμπεριλαμβανομένων όσων οφείλονται στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής), άρα τις παράκτιες περιοχές, τα νησιά, τις ορεινές και τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες και β) την πιστοποίηση του οργάνου ως παρατηρητή των εργασιών της Επιτροπής για την Προσαρμογή

Γενικός εισηγητής

ο κ. Ugo CAPPELLACCI (IT/EPP), Περιφερειάρχης Σαρδηνίας

Έγγραφο αναφοράς

Αίτηση γνωμοδότησης της Κυπριακής Προεδρίας

1.

επισημαίνει ότι η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και η διαδικασία καθορισμού των τρόπων αυτής της προσαρμογής (αξιολόγηση προσαρμογής) (1)  (2) πρέπει να γίνουν με την ενεργό συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών τόσο στο σκέλος του σχεδιασμού των μέτρων παρέμβασης όσο και στην ίδια την παρέμβαση. Υπογραμμίζει (3) συνεπώς εκ νέου τον βασικό ρόλο των τοπικών και περιφερειακών αρχών στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, εκτιμά την αναγνώριση αυτού του ρόλου σε πανευρωπαϊκή (4) και παγκόσμια (5) κλίμακα και ζητά να αναγνωρίζεται ρητά και στη μελλοντική στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή·

2.

υπενθυμίζει ότι η κλιματική αλλαγή και οι συνέπειές της είναι από τις βασικές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τα προσεχή έτη. Σε αυτό το πλαίσιο, η πρώτη προτεραιότητα πρέπει να είναι η λήψη των αναγκαίων μέτρων για να περιορισθεί, στο μέτρο του δυνατού, η αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας (μετριασμός), αλλά και για να γίνουν οι κατάλληλες προετοιμασίες στις διάφορες βαθμίδες ενόψει των αλλαγών εκείνων που είναι αναπόφευκτες (προσαρμογή)·

3.

προσυπογράφει τα συμπεράσματα της Διάσκεψης του Ρίο +20, σύμφωνα με τα οποία η κλιματική αλλαγή αποτελεί παγκόσμια και άμεση προτεραιότητα και συμφωνεί ότι οι στρατηγικές περιορισμού του κινδύνου των φυσικών καταστροφών και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή πρέπει να ενσωματωθούν και να συντονιστούν καλύτερα (6). Επισημαίνει ωστόσο ότι μεγάλο μέρος της ευθύνης για την εκπλήρωση αυτής της προτεραιότητας αναλογεί στις τοπικές και περιφερειακές αρχές, οι οποίες είναι αρμόδιες για την αντιμετώπιση και πρόληψη των καταστροφών και των επιπτώσεων στο περιβάλλον, στην οικονομία, στις κοινωνικές δομές και στην πολιτισμική ταυτότητα του πληθυσμού που πλήττεται·

4.

σημειώνει ότι η προσαρμογή σε τοπικό επίπεδο δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσωρινή απάντηση σε ένα μεμονωμένο αίτημα, αλλά ως μια σταδιακή και βιώσιμη διευθέτηση περισσότερων και ποικιλοτρόπως αλληλένδετων ζητημάτων. Επομένως επιδοκιμάζει τη νομοθετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την περίοδο 2014 - 2020, σύμφωνα με την οποία η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή πρέπει να αποτελέσει αναπόσπαστο μέρος των συμπράξεων και των επιχειρησιακών προγραμμάτων υπό τα πέντε ταμεία του Κοινού στρατηγικού πλαισίου· τούτο δε με γνώμονα τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης και ομοίως με την προστασία του περιβάλλοντος, την αποδοτικότητα των πόρων, τον μετριασμό των καταστροφών και της πρόληψης / αντιμετώπισης των κινδύνων (7)·

5.

επισημαίνει ότι ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής ποικίλλει τόσο χωρικά όσο και χρονικά και ότι οι κοινές λύσεις προσαρμογής είναι σπανίως αποτελεσματικές. Επομένως, οι κοινές στρατηγικές και τα κοινά «αναμφιβόλως θετικά» μέτρα που εφαρμόζονται σε διάφορα κράτη μέλη πρέπει να ενταχθούν σε στρατηγικές που είναι προϊόν αξιολογήσεων τοπικής και περιφερειακής εμβέλειας και έχουν συγκεκριμένες μορφές παρεμβάσεων, κλίμακα (αναλογία) και σχέση κόστους-οφέλους·

6.

σημειώνει το μεγάλο κόστος των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, υπενθυμίζοντας επίσης ότι οι περιφερειακές αρχές επωμίστηκαν την περίοδο 1998 - 2015 περίπου το ένα τρίτο του κόστους για την προστασία των ευρωπαϊκών ακτών (8). Επαναλαμβάνει (9) δε ότι η χρηματοδότηση της προσαρμογής παραμένει καθοριστικός παράγοντας για την εφαρμογή της κατά τόπους.

7.

υπογραμμίζει την ευπάθεια των παράκτιων περιοχών  (10) στην κλιματική αλλαγή, οι οποίες ήδη υφίστανται ισχυρές πιέσεις λόγω της συγκέντρωσης οικονομικών δραστηριοτήτων, υποδομών και αστικών κέντρων. Το 12 % των παράκτιων περιφερειών της ΕΕ σε μια ακτίνα έως και 10 χλμ. από την ακτή δεν βρίσκεται περισσότερα από 5 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας και άρα είναι ιδιαίτερα ευπαθές στις πλημμύρες. Επίσης το 20 % των ακτών αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα εξαιτίας της διάβρωσης του εδάφους με ετήσιες απώλειες εδάφους της τάξης των 15 τετραγωνικών χλμ (11). Εξάλλου, η διάβρωση θεωρείται η βασική αιτία (65 % επί του συνόλου) για την απώλεια παράκτιων οικοσυστημάτων την περίοδο 2000 – 2006 (12), ενώ σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, μέχρι το 2100 ενδέχεται να έχει εξαφανιστεί το 35 % των υδροβιότοπων της ΕΕ έναντι των μεγεθών του 1995 (13)·

8.

τονίζει πόσο πολύ διαφοροποιείται το είδος αντικτύπου από περιφέρεια σε περιφέρεια· στη Βαλτική το στοιχείο που ενδέχεται να επηρεαστεί περισσότερο από την αναμενόμενη αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας είναι η θαλάσσια πανίδα. Οι περιφέρειες της Βόρειας Θάλασσας και οι παράκτιες περιφέρειες του Ατλαντικού διατρέχουν τον σοβαρότατο κίνδυνο των πλημμυρών λόγω της ανόδου του επιπέδου της θάλασσας. Στη Μεσόγειο οι κυριότερες απειλές είναι η διάβρωση του εδάφους και η έλλειψη γλυκών υδάτων εξαιτίας της αυξανόμενης διείσδυσης αλμυρών υδάτων στα φρέατα και των παρατεταμένων περιόδων ξηρασίας. Η διάβρωση συνιστά πρόβλημα και στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ οι περιφερειακές περιοχές κινδυνεύουν από όλα τα φαινόμενα: από τις πλημμύρες μέχρι την ξηρασία και ακραία καιρικά φαινόμενα όπως κυκλώνες (14). Συν τοις άλλοις, ο αντίκτυπος διαφέρει αναλόγως όχι μόνο με το επίπεδο ευπάθειας, αλλά και βάσει των δυνατοτήτων αντίδρασης του οικοσυστήματος και της δομής των ανθρωπογενών συστημάτων (π.χ. οργάνωση υγειονομικών συστημάτων, μηχανισμοί έγκαιρης πρόβλεψης ή περιορισμού του κινδύνου των φυσικών καταστροφών, συμπεριλαμβανομένων των τσουνάμι)·

9.

υπογραμμίζει τις πανευρωπαϊκές διαστάσεις του προβλήματος καθότι η ΕΕ διαθέτει 447 παράκτιες περιφέρειες ευρισκόμενες σε 22 κράτη μέλη και 6 κύριες θαλάσσιες λεκάνες. Το 41 % του πληθυσμού της ΕΕ διαβιεί σε αυτές τις περιφέρειες, δηλαδή το 41 % του συνολικού ενεργού πληθυσμού (15). Το 35 % του ΑΕγχΠ των 22 κρατών μελών με παράκτιες περιφέρειες ισούται με 3,5 τρισ. ευρώ και παράγεται σε μια περιοχή που απέχει έως και 50 χλμ. από τις ακτές, η δε αξία των οικονομικών αγαθών που βρίσκονται έως και 500 μέτρα από την ακτογραμμή εκτιμάται στο 0,5 - 1 τρισ. ευρώ (16). Όλα αυτά τα στοιχεία πιστοποιούν ακόμα περισσότερο τη σημασία των παράκτιων περιφερειών στην παραγωγή, καθώς και την οικονομική και κοινωνική αξία τους για την ανάπτυξη και τη συνοχή της περιοχής, αξίες οι οποίες πρέπει οπωσδήποτε να διατηρηθούν και να παγιωθούν στη διαδικασία της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή·

10.

εκφράζει την πεποίθησή της ότι είναι επιτακτική ανάγκη, από οικονομικής και κοινωνικής άποψης, η προαγωγή της προσαρμογής των παράκτιων περιφερειών, δεδομένου και του μεγαλύτερου κόστους που συνεπάγεται η αδράνεια και παρά τη συνέχιση της κρίσης των δημόσιων χρεών σε ορισμένες χώρες της ευρωζώνης. Πρόσφατες μελέτες (17) δείχνουν ότι η έλλειψη επιπρόσθετης προστασίας σε σχέση με το 1995 θα προκαλέσει συνολικά στην ΕΕ ετήσιες ζημιές της τάξης των 11,7 δισ. ευρώ για την περίοδο 2041-2070 και 17,4 δισ. ευρώ για την περίοδο 2071-2100. Τα δε άτομα που είναι εκτεθειμένα ετησίως στον κίνδυνο των πλημμυρών ενδέχεται να αυξηθούν κατά 40 000 - 80 000 στις ίδιες περιόδους αναφοράς. Από την άλλη πλευρά, το ετήσιο κόστος της προσαρμογής εκτιμάται περίπου στο 1 δισ. ευρώ 2041-2070 και στο 0,7 δισ. ευρώ για την περίοδο 2071-2100, καταδεικνύοντας πόσο περισσότερα είναι τα οφέλη της προσαρμογής έναντι της λύσης της αδράνειας. Συν τοις άλλοις, στην ίδια μελέτη αναδεικνύεται η ανάγκη προσαρμογής ανεξαρτήτως της κλιματικής αλλαγής και ως συνέπεια της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης των παράκτιων περιφερειών και, άρα, η μεγαλύτερη αξία των αγαθών και των επενδύσεων που πρέπει να προστατευτούν.

11.

υπογραμμίζει επίσης αφ’ ενός μεν ότι το κόστος είτε των ζημιών είτε της προσαρμογής ποικίλλει αρκετά από το ένα κράτος μέλος στο άλλο αναλόγως με το ΑΕγχΠ τους, αφ’ ετέρου δε ότι ιδίως τα νησιά –εξαιτίας των γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων τους– πρέπει να αντεπεξέλθουν σε ακόμα μεγαλύτερο κόστος για επιτόπιες παρεμβάσεις·

12.

υπογραμμίζει ότι στις παράκτιες περιφέρειες συναντούμε σημαντικά φυσικά ενδιαιτήματα, καθώς και ότι οι εν λόγω περιφέρειες συμβάλλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας  (18), του τοπίου και των ευαίσθητων οικοσυστημάτων όπως λ.χ. οι υδροβιότοποι και η εκμετάλλευση των υπηρεσιών των οικοσυστημάτων, από τη διατήρηση των οποίων εξαρτάται το φυσικό κάλλος, η οικονομική βιωσιμότητα, καθώς και η πολιτισμική ταυτότητα αυτών των περιφερειών. Επισημαίνει επίσης τη σημαντική προστασία που παρέχει το δίκτυο NATURA 2000 στις παράκτιες (19) και θαλάσσιες περιοχές·

13.

υπογραμμίζει την περιπλοκότητα και την πολυθεματική διάσταση της προσαρμογής στις παράκτιες περιφέρειες. Μάλιστα, οι περιφέρειες αυτές βρίσκονται στο μεταίχμιο μεταξύ των χερσαίων συστημάτων (αστικά κέντρα, βιομηχανία, γεωργία, δάση, ποτάμια) και των αντίστοιχων θαλάσσιων (αλιεία, υδατοκαλλιέργειες, λιμενικές δραστηριότητες, θαλάσσιες μεταφορές, τουρισμός). Επιπλέον, διαθέτουν διαχειριστικές αρμοδιότητες (π.χ. σχετικές με τους κινδύνους πλημμύρας, παροχής πόσιμου ύδατος και της χρήσης της γης) που συχνά ανατίθενται σε διάφορα διοικητικά επίπεδα (20).

14.

επικροτεί τη βούληση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να σχεδιάσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική ενωσιακής εμβέλειας και να καθορίσει τα κοινά μέσα για την προσαρμογή. Η ΕτΠ είναι πεπεισμένη ότι μια τέτοια ενωσιακή προσέγγιση του ζητήματος της προσαρμογής στην ήδη συντελούμενη όσο και στην επερχόμενη κλιματική αλλαγή μπορεί να ενισχύσει περαιτέρω την προσπάθεια των κρατών μελών και των τοπικών και περιφερειακών αρχών, χωρίς να προσβάλλεται η αρχή της επικουρικότητας, δεδομένου μάλιστα ότι οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής δεν περιορίζονται στα εθνικά σύνορα·

15.

υποστηρίζει, ωστόσο, ότι η μελλοντική ευρωπαϊκή στρατηγική προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή πρέπει να είναι αρκετά διεξοδική έτσι ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της κάθε περιφέρειας ως προς: α) το είδος του αντικτύπου, β) τις οικονομικές συνθήκες (π.χ. τα επαπειλούμενα αγαθά και πόροι), γ) τον βαθμό κινδύνου και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, δ) την κοινωνική δομή (π.χ. την πληθυσμιακή πυκνότητα και τις δυνατότητες των ανθρωπογενών συστημάτων) και ε) τα δομικά χαρακτηριστικά (π.χ. ο περιφερειακός χαρακτήρας ή ύπαρξη μειονεκτημάτων όπως η αυξημένη ευπάθεια στην κλιματική αλλαγή που χαρακτηρίζει τις παράκτιες περιοχές και τα νησιά, πέραν των ορεινών (21) και των εξόχως απόκεντρων περιφερειών)·

16.

σημειώνει την ευκαιρία που παρέχεται μέσω της μελλοντικής στρατηγικής να καθοριστούν μέτρα προσαρμογής τα οποία, παράλληλα με τα χρηματοδοτικά μέσα, θα είναι επαρκώς ελαστικά προκειμένου να προσαρμόζονται αφ’ ενός αναλόγως με τις ιδιαιτερότητες των περιφερειών και αφ’ ετέρου στη συνεχή εξέλιξη της διαδικασίας προσαρμογής. Τα μέτρα αυτά πρέπει να είναι ευθυγραμμισμένα με τις παρεμβάσεις μετριασμού των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής προκειμένου να μην είναι στρεβλή η προσαρμογή και να αποφευχθεί η αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ή της ευπάθειας των περιοχών·

17.

υποστηρίζει ότι η δράση της ΕΕ στην προσαρμογή των παράκτιων περιφερειών πρέπει να εστιάζεται στις εξής πρωτοβουλίες: α) συντονισμός και συνεργασία των διαφόρων διοικητικών επιπέδων, εφόσον ο αντίκτυπος ή τα μέτρα εκτείνονται πέραν των εθνικών συνόρων, β) επιμόρφωση, γ) ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για την κάλυψη των κενών, τα οποία στην περίπτωση των παράκτιων περιφερειών προϋποθέτουν συχνά σύνθετες ενέργειες και πολυθεματικές δράσεις, δ) διάδοση της γνώσης, των θετικών πρακτικών και των επιτυχημένων παραδειγμάτων, ε) τεχνική και οικονομική υποστήριξη για την υλοποίηση ολοκληρωμένων τοπικών και περιφερειακών στρατηγικών προσαρμογής, στ) έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων στρατηγικών προσαρμογής, ζ) καθορισμός και τεχνική / οικονομική υποστήριξη των προγραμμάτων διεθνικής συνεργασίας για την προσαρμογή σε επίπεδο μακροπεριφερειών·

18.

παρατηρεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στον συντονισμό και στην αξιολόγηση των πολυάριθμων ερευνητικών και επενδυτικών έργων που συγχρηματοδοτούνται από τα ενωσιακά ταμεία, αποφεύγοντας επικαλύψεις, διευκολύνοντας τις συνέργειες και ευνοώντας της διάδοση και την εφαρμογή καλύτερων λύσεων και μέσων ευρείας κλίμακας. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να διασφαλίσει το συντονισμό των κοινών δράσεων μεταξύ των γειτονικών κρατών ή παράκτιων περιοχών και την υλοποίηση κοινών ερευνητικών και επενδυτικών σχεδίων·

19.

επαναλαμβάνει (22) την ανάγκη να υπάρξει μεγαλύτερη συνάφεια μεταξύ των ενωσιακών πολιτικών και δη της περιβαλλοντικής. Σημειώνει λ.χ. πώς θα μπορούσε να απειληθεί η εφαρμογή της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας και της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών από τις παρεμβάσεις προσαρμογής –ιδίως αν είναι δομικού χαρακτήρα. Επισημαίνει δε ότι είναι εν προκειμένω πολύ σημαντικό να ενεργοποιηθούν αποτελεσματικοί και διαφανείς μηχανισμοί τοπικής διαβούλευσης για τον καθορισμό παρεμβάσεων αποκατάστασης ή / και αποζημίωσης για όσα σημεία κοινοτικού ενδιαφέροντος πληγούν από αυτές τις παρεμβάσεις προσαρμογής·

20.

αναγνωρίζει ότι αποκτά ουσιαστική σημασία η Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών (ΟΔΠΖ) ως μέσο διευκόλυνσης της ενσωμάτωσης των πολιτικών στις παράκτιες περιοχές, ιδίως για όσα ζητήματα που δεν έχουν ακόμα διευθετηθεί πλήρως, όπως η διάβρωση του εδάφους, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και οι οικολογικές υποδομές. Επίσης, με την ΟΔΠΖ ενθαρρύνεται η περιφερειακή συνεργασία των τοπικών φορέων μέσω π.χ. πρωτοβουλιών όπως η Χάρτα της Σαρδηνίας για τη Λεκάνη της Μεσογείου (23). Επομένως τάσσεται υπέρ της διαδικασίας αναθεώρησης της σύστασης του 2002 στην οποία λαμβάνεται υπόψη το καλύτερα διαρθρωμένο ευρωπαϊκό πολιτικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια για τη διαχείριση των θαλάσσιων και παράκτιων ζωνών (24). Εν προκειμένω ευελπιστεί ότι η αναθεώρηση αυτή θα δώσει την ευκαιρία να επικεντρωθεί περαιτέρω η ΟΔΠΖ στις διαδικασίες προσαρμογής·

21.

επιδοκιμάζει την προοπτική της σημαντικής αύξησης της ενωσιακής χρηματοδότησης μέσω του επόμενου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2014 – 2020, με τουλάχιστον 20 % επί των συνολικών δαπανών να διοχετεύεται υπέρ δράσεων για το κλίμα, αλλά υπογραμμίζει την ανάγκη: α) να ληφθεί μέριμνα για μια δίκαιη και πραγματιστική αναλογικότητα των αρμοδιοτήτων χρηματοδότησης μεταξύ των διαφόρων διοικητικών επιπέδων – λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα οικονομική στενότητα των τοπικών και περιφερειακών αρχών και με σεβασμό προς τις αρχές της προσθετικότηταςς και της συμπληρωματικότητας και β) να διευκολυνθεί ο καθορισμός των εναλλακτικών πόρων·

22.

ως προς τούτο, προτείνει εκ νέου (25) μέρος των εσόδων του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου να διατεθεί στις τοπικές και περιφερειακές αρχές για την υλοποίηση των μέτρων προσαρμογής (και μετριασμού) στην κλιματική αλλαγή. Καλεί δε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκδώσει συστάσεις για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα –μη εξαιρουμένων των ασφαλιστικών εταιρειών– στη στάθμιση και στον επιμερισμό των κινδύνων, καθώς και στην ευαισθητοποίηση όλων.

23.

υπογραμμίζει ότι δεν πρέπει η αξιολόγηση της διαδικασίας προσαρμογής να βασίζεται αποκλειστικά στο κριτήριο του κόστους, αλλά –κυρίως– και στις ευκαιρίες και στα οφέλη από τη μη λήψη μέτρων και επιμένει (26) να την θεωρεί ένα από τα δυνητικά μέσα ανάπτυξης ανταγωνιστικών και οικολογικών περιφερειακών οικονομιών. Ωστόσο τονίζει ότι προϋπόθεση είναι η ύπαρξη μιας τοπικής αυτοδιοίκησης που θα έχει επίγνωση των κινδύνων και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής· μιας αρχής αυτοδιοίκησης αρμόδιας να υιοθετεί τα αναγκαία μέτρα και ικανής τόσο να υλοποιεί τοπικά πολιτικές και παρεμβάσεις όσο και να έχει πρόσβαση στις δυνατότητες χρηματοδότησης·

24.

επισημαίνει μεν τον ενεργό ρόλο ορισμένων περιφερειών στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά διαπιστώνει έναν γενικευμένο κίνδυνο εξαιτίας της μη συναίσθησης των διαστάσεων του προβλήματος. Επομένως, θεωρεί ουσιαστικό βήμα τη διεξαγωγή ενημερωτικών εκστρατειών που θα καταδεικνύουν τη σχέση αιτίας-αιτιατού της κλιματικής αλλαγής με κατά τόπους προβλήματα όπως η λειψυδρία, ο περιορισμός του αλιπέδου, τα κύματα καύσωνα, οι πλημμύρες και οι κατολισθήσεις. Παράλληλα, μέσω αυτών των εκστρατειών θα παρέχεται ενημέρωση και συγκεκριμένα παραδείγματα επιτυχούς χρήσης των διαθέσιμων μέσων για την προσαρμογή και τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής (27)·

25.

θεωρεί ζητούμενο θεμελιώδους σημασίας τη χρήση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου για τη δημιουργία των ικανοτήτων και της ευελιξίας που απαιτούνται για την προσαρμογή, είτε στον δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα. Για παράδειγμα, κρίνεται σκόπιμη η ενίσχυση της τοπικής διακυβέρνησης με σκοπό την ενσωμάτωση των στρατηγικών προσαρμογής στις τομεακές πολιτικές αρμοδιοτήτων ή για την ανάπτυξη της κατάλληλης κατά τόπους νομοθεσίας. Από την άλλη πλευρά, πρέπει οι αρμοδιότητες σχεδιασμού και πραγματοποίησης έργων του ιδιωτικού τομέα να προσαρμοστούν στις νέες ανάγκες των ολοκληρωμένων και πολυθεματικών πολιτικών (28)·

26.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να βελτιώσει και να αναπτύξει –βασιζόμενη στην πείρα της από μεμονωμένα έργα– τα εξής: α) μέσα «χαρτογράφησης» προκειμένου για τη συγκέντρωση δεδομένων και πληροφοριών γεωγραφικού χαρακτήρα και χρήσιμης κλίμακας, υποστηρικτικά προς τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, β) ένα σαφές και κοινό πλαίσιο αναφοράς για την εκτίμηση της ευπάθειας, του αντικτύπου και των διαγραφόμενων κινδύνων και γ) κατευθυντήριες γραμμές για τη χάραξη τοπικών στρατηγικών προσαρμογής των παράκτιων περιφερειών με γνώμονα τον –αναγκαίο– πολυθεματικό χαρακτήρα των παρεμβάσεων και της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης στις εν λόγω περιοχές·

27.

συγκεκριμένα, κρίνει σκόπιμη τη δημιουργία δεικτών ευπάθειας για τις παράκτιες περιφέρειες καθώς και εργαλείων –βασισμένων σε αυτούς τους δείκτες– για την ανάλυση του βαθμού ευπάθειας. Αυτοί οι δείκτες, σε συνδυασμό με την υπολογισμό της χρονικής στιγμής εκδήλωσης των φαινομένων και τις ενδείξεις της ικανότητας προσαρμογής μπορούν να διευκολύνουν τον εντοπισμό και τον καθορισμό των προτεραιοτήτων επιτόπιας παρέμβασης προκειμένου για τη συγκέντρωση των σχετικών δυνάμεων εκεί όπου χρειάζονται περισσότερο·

28.

επικροτεί την ανάπτυξη ενημερωτικών διαύλων όπως η CLIMATE-ADAPT, αλλά υπογραμμίζει την ευκαιρία διευκόλυνσης της πρόσβασης των τελικών χρηστών στο περιεχόμενό τους με γνώμονα τις αρχές ενός Ενιαίου συστήματος πληροφοριών για το περιβάλλον (29) (π.χ. με τη μετάφραση των πληροφοριών σε αρκετές γλώσσες). Επίσης, κρίνει σκόπιμη τη δημιουργία στον εν λόγω δίαυλο ενός τμήματος αφιερωμένου στη χρηματοδότηση της προσαρμογής σε τοπική και περιφερειακή κλίμακα, καθώς και μιας βάσης δεδομένων για τις επενδύσεις·

29.

σημειώνει τη σημασία της ευρείας αξιοποίησης της έρευνας αφ’ ενός μεν φροντίζοντας αυτή να ανταποκρίνεται περισσότερο στις ανάγκες της κατά τόπους πολιτικής (λ.χ. με την εφαρμογή στρατηγικών προσαρμογής και τη λήψη οικονομικά αποδοτικών μέτρων εναρμονισμένων με τις ιδιαιτερότητες κάθε τόπου), αφ’ ετέρου δε με τη δημιουργία ή την προαγωγή –εφόσον υφίσταται ήδη– μηχανισμών διαλόγου ή / και συμπράξεων μεταξύ των επιστημονικών, πολιτικών παραγόντων και –στο μέτρο του δυνατού– της κοινωνίας πολιτών (λ.χ. μέσω της κοινής τους συμμετοχής σε ενωσιακά έργα)·

30.

επαναλαμβάνει (30) πόσο καθοριστικός είναι για τις παράκτιες περιφέρειες τόσο ο συντονισμός των πολιτικών που αποφασίζονται, όσο και η διεξαγωγή ερευνών με στόχο την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων στις γειτονικές ή διασυνοριακές περιοχές προκειμένου να μην μετατοπίζεται απλώς το πρόβλημα από τον ένα τόπο στον άλλο. Χάρη σε μια κοινή προσπάθεια καθορισμού αυτών των μέτρων και στη συμμετοχή όλων των άμεσα ενδιαφερομένων μπορούν να πραγματοποιηθούν παρεμβάσεις συναφείς με τις ανάγκες του κάθε τόπου·

31.

θεωρεί ότι το κόστος της προσαρμογής και η αδυναμία να γίνουν κατανοητές οι δυνατότητες και τα δυνητικά οφέλη συνιστούν διόλου αμελητέο εμπόδιο για την εκπόνηση τοπικών στρατηγικών, πολλώ δε μάλλον για την εφαρμογή τους. Επισημαίνει, συνεπώς, την ώθηση που θα μπορούσε να δώσει η χρήση μέσων ικανών να αξιολογούν τόσο το κόστος όσο και τα οφέλη της προσαρμογής στις τοπικές και περιφερειακές διαδικασίες που ακολουθούνται για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των επιτόπιων παρεμβάσεων, και να δημιουργήσει παράλληλα κατάλληλες συνθήκες για την εκπόνηση οικονομικά αποδοτικότερων στρατηγικών·

32.

εκφράζει τη βεβαιότητα ότι οι ικανότητες, η επίγνωση της κατάστασης και η ικανή επιστημονική υποστήριξη δεν επαρκούν ελλείψει διαθέσιμων κονδυλίων σε τοπική ή περιφερειακή κλίμακα για την ανάληψη αποτελεσματικών δράσεων. Ως εκ τούτου, η ΕτΠ κρίνει αναγκαίο να παγιωθούν μορφές άμεσης χρηματοδότησης των επιτόπιων δράσεων με τη βοήθεια: μέσων συμπράξεων (π.χ. το LIFE+ και το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020), μέσων της αγοράς (π.χ. η καταβολή αντιτίμου για τις υπηρεσίες που παρέχουν τα οικοσυστήματα ή για τα κέρδη από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου), καθώς και φορολογικών μέσων (παροχή κινήτρων)·

33.

παρατηρεί ότι πρέπει να αντισταθμιστεί η ελάχιστη ευελιξία των παρεμβάσεων προσαρμογής π.χ. προκρίνοντας αντιστρέψιμες στρατηγικές με ήπια μέτρα αντί άλλων πιο «σκληροπυρηνικών» (λ.χ. ένα σύστημα ειδοποίησης αποτελεσματικότερο σε σχέση με τα μεγάλα έργα οριακής απόδοσης) ή προάγοντας την ανάπτυξη «οικολογικών υποδομών» με σκοπό την αποκατάσταση των φυσικών ενδιαιτημάτων, στοιχείο που αποτελεί τη βάση, άλλωστε, της προσαρμογής του οικοσυστήματος στην κλιματική αλλαγή·

34.

προς τούτο, σημειώνει ότι η ΟΔΠΖ έχει καταστεί υποχρεωτική για τα μεσογειακά κράτη μέλη από τον Μάρτιο του 2011 οπότε και τέθηκε σε ισχύ το Πρωτόκολλο για την ΟΔΠΖ της Διάσκεψης της Βαρκελώνης. Στο εν λόγω Πρωτόκολλο γίνεται ειδική αναφορά στην πρόκριση του οικοσυστήματος ως κριτηρίου για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης των ακτών (31). Συν τοις άλλοις, η ΕτΠ επισημαίνει ότι οι πολιτικές με κριτήριο το οικοσύστημα προβάλλονται ως οικονομικά αποδοτικές εναλλακτικές στις τεχνολογικές λύσεις προσαρμογής και μετριασμού στην ενωσιακή στρατηγική για την βιοποικιλότητα (32) και προσβλέπει στη συμβολή της μελλοντικής ενωσιακής στρατηγικής για τις οικολογικές υποδομές στη διαδικασία προσαρμογής των παράκτιων περιφερειών.

35.

καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προβεί σε προκαταρκτική διαβούλευση με τους εκπροσώπους των τοπικών και περιφερειακών αρχών προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η πρόταση για τη χάραξη μιας ενωσιακής στρατηγικής προσαρμογής θα σέβεται την αρχή της αναλογικότητας, καθώς και ότι θα δίνεται αρκετή έμφαση και προσοχή στη λεπτομέρεια σε τοπικό επίπεδο· τούτο δε ιδίως όσον αφορά τις πιο ευαίσθητες περιοχές, δηλαδή τις παράκτιες, τις ορεινές και τις νησιωτικές·

36.

εκφράζει τη βεβαιότητα ότι μπορεί να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην ανάπτυξη ενημερωτικών διαύλων όπως η CLIMATE-ADAPT και η OURCOAST προκειμένου να διευκολύνει, από την πλευρά της, την προσαρμογή του περιεχομένου αυτών των διαύλων στις ανάγκες και στις ιδιαιτερότητες του κάθε τόπου, αυξάνοντας έτσι τα οφέλη από την προβολή των θέσεων των τοπικών και περιφερειακών αρχών·

37.

επαναλαμβάνει (33) ότι κρίνει καθ' όλα σκόπιμη την τακτική συμμετοχή της σε διαβουλεύσεις επί των διαπραγματεύσεων σε επίπεδο ΕΕ, αλλά και παγκοσμίως, για το κλίμα και άρα επιθυμεί: α) τη συμμετοχή της σε μια ευρωπαϊκή ομάδα εργασίας για την προσαρμογή, η οποία θα επικεντρώνεται σε περιοχές με μόνιμα μειονεκτήματα (συμπεριλαμβανομένων όσων οφείλονται στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής), άρα τις παράκτιες περιοχές, τα νησιά, τις ορεινές και τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες και β) την πιστοποίηση του οργάνου ως παρατηρητή των εργασιών της Επιτροπής για την Προσαρμογή (34)·

38.

είναι πεπεισμένη ότι απαιτείται περισσότερη αλληλεγγύη και επικοινωνία μεταξύ των περιφερειών έτσι ώστε να μην μείνουν ανεκμετάλλευτες οι γνώσεις και η πείρα των τοπικών και περιφερειακών αρχών σε ζητήματα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, τόσο σε ευρωπαϊκή όσο και σε παγκόσμια κλίμακα. Επομένως επικροτεί τις πρωτοβουλίες υπέρ της ανάληψης κοινής δράσης (π.χ. η Χάρτα του Ντέρμπαν για την Προσαρμογή) των τοπικών και περιφερειακών αρχών, υπέρ καινοτόμων συμπράξεων (π.χ. η Κατά τόπους προσέγγιση της κλιματικής αλλαγής (35)) ή υπέρ της δημιουργίας ενός δικτύου διαμοιρασμού, συνεργασίας και ανταλλαγής οικολογικών τεχνολογιών (π.χ. το Κέντρο και Δίκτυο Τεχνολογίας για το Κλίμα (36)).